تاریخچه نقش برجسته
در این مطلب به طور خلاصه به مرور تاریخچه نقش برجسته های دوران مختلف می پردازیم، و اطلاعات مهمی را در مورد نقوش برجسته به دست خواهیم آورد.
نقش برجسته از شاخه های مجسمه سازی(Sculpture) و آثار حجمی(Volumetric) است.
این هنر اغلب بر روی سنگ ها، دیوارهای صخره ای و دیوارهای بزرگ اجرا شده است و از روش های متداول برای دیوارنگاری(Mural) است. با توجه به دشواری های اجرای نقوش برجسته بر صخره های طبیعی، همچنان آثار حجمی نقش برجسته زیادی از گذشته به یادگار مانده است که نمایان گر اراده انسانی است.
تاریخچه نقش برجسته و انسان غار نشین
سنگ نگاره های(Sculptor) گوناگونی از دوران غار نشینی انسان اولیه به دست آمده که نشان دهنده تاریخ و نوع زندگی اولیه می باشد. بررسی این نقوش برجسته و آثار صخره ای به جا مانده از آن زمان که قدمتی بسیار زیادی را دارد، شکوه و عظمت گذشته ایی دور را یادآوری می کند.
تاریخچه نقش برجسته در مصر باستان
در مصر باستان دیوار مقابر را با نقش های دیواری زیباسازی کرده، و برای جلوه بیشتر بر روی دیوار مقابر نقوش برجسته انجام می داده اند. از آن دوران آثار بسیاری اکتشاف شده که اغلب مربوط به تمدن اژه و در جزیره مینوس به دست آمده است.
تاریخچه نقش برجسته در بابِل
بابلی ها شاید نخستین کسانی باشند که برجسته سازی را در نقاشی های دیواری به کار گرفتند. آنها با هنر، تأثیر خود را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر آثار هنری دوران خود گذاشته اند.
بابلی ها نقاشی را برای زینت دیوارها و مجسمه ها استفاده می کردند، و هرگز برجسته سازی را به صورت مستقل به کار نبرده اند. دو نقش برجسته مربوط به بابلی ها به جای مانده که :
در اولی یک رئیس محلی را با کمانی در دست نشان می دهد که دشمنان در زیر پایش تقاضای عفو دارند. و دیگری پیروزی بر دشمنان با کمک الهه اینانا را نشان می دهد.
تاریخچه نقش برجسته در دوران ساسانی
نقش برجسته های دوران ساسانی الهام گرفته از این دوران می تواند باشد که توسط ایرانیان پرورش یافته است. در جای جای این سرزمین نیز کم نیستند نقوش برجسته هایی که تاریخ کهن ایران را روایت می کنند. صخره های سرپل ذهاب به دستور دو تن از حاکمان وقت، نقاشی و برجسته سازی شده است، که به نظر می رسد با الهام از کتیبه نارامسین باشد.
نقش برجسته های دوران هخامنشی
نقش برجسته های به جای مانده از دوران هخامنشی به نوعی تاریخ مصور ایران زمین است. این نقوش برجسته، وقایع مهم و تاریخی را بر روی صخره ها برجسته سازی کرده است.
تاریخ نقش برجسته در ایران اولین نقش برجسته در ایران
دلایل بسیاری دال بر آن است که اولین هنرمندان این رشته در غرب ایران اقدام به برجسته کاری بر روی صخره کرده اند. و تأثیر خود را بر روی نقاشان طراحان بعدی به خوبی بر جای گذاشته اند. نقوش برجسته کوه های نزدیک کرمانشاه می تواند بر گرفته از آن دوران باشد. نقوش برجسته های به جای مانده در صخره های ایران اغلب پایه های نظامی داشته و بر بالای کوه هایی که در مسیر کاروان ها بوده اند به وجود آمده است.
در این نقش برجسته ها گاه شمایل انسانی به صورتی اغراق آمیز طراحی شده است. نقش رستم یکی از نقش برجسته های معروف ایرانی است که با گذشت سال ها هنوز با صلابت بر ستیغ کوه دیده می شود، و گذر زمان نتوانسته ذره ای از زیبایی و شکوه آن کم کند.
رکود نقش برجسته در ایران
با توجه به آثار اکتشاف شده، هنر نقش برجسته در ایران که زمانی بسیار رایج بوده است، با رکودی مواجه شده است که به نظر می رسد دشواری های کار بر روی صخره های طبیعی علت آن بوده باشد. کاوش های باستان شناسی(Archeology) حاکی از آن است که هنر نقوش برجسته از روی صخره های بزرگ و طبیعی بر روی سفال و فلزات انتقال یافته است. و همواره هنرمندان ایرانی از تکنیک های نقوش برجسته در آثار حجمی استفاده کرده اند. سفالینه های اکتشاف شده از تپه های باستانی به خوبی این نظریه را اثبات می کند، و این دلیل است بر اینکه ایران به عنوان مهد سفال منقوش شناخته شود.
در این آثار با خطوطی ساده به موضوع پرداخته و با دید انتزاعی خصوصیات ذاتی و جوهر وجودی طرح را برجسته نشان می دانند. در سفالینه های منقوش کاوش شده هنرمند جزئیات و بدیهیات را رعایت نکرده و گاه از طبیعت نیز پیروی نکرده است. اغلب این نقوش الهام گرفته از تخیل هنرمند طراح بوده است.
نقوش برجسته در عصر حاضر
امروزه تمایل به انجام نقوش برجسته جای خود را به برجسته سازی بر روی سفالینه ها داده است، و انواع نقوش برجسته و طراحی شده بر روی ظروف سفالی تزئینی به دست جوانان ایرانی به زیبایی هر چه تمام تر ساخته می شود. بازار کار این رشته رونقی دوباره گرفته و هنرمندان آموزش دیده سفالگر و برجسته کار همواره می توانند از هنر خویش درآمدی کسب کنند. آموزش نقش پر رنگی در همه کارهای هنری دارد و مجسمه سازی با تکنیک های برجسته سازی نیز نیاز به آموزش ظرافت های هنری دارد. کلاس های آموزشی سفالگری، نقاشی و طرح برجسته از محبوب ترین دوره های آموزشی است که هر کسی می تواند طی کند.
اهمیت آموزش نقش برجسته :
نقش برجسته هنری است که ریشه در تاریخ کهن این سرزمین دارد. پیشینیان ما با استفاده از ابزارهایی ابتدایی و دشواری های فراوان توانسته اند بر همه مشکلات فائق آمده، و نقوشی باشکوه را بر پیکره کوه های ایران زمین به یادگار برجا گذارند. آموزش نقش برجسته، وظیفه ای است بر دوش هر ایرانی، تا هنر اجداد و نیاکان خویش را هم چنان پر فروغ نگاه داریم. کوزه ها و ظروف برجسته کاری در کاوش های غرب و جنوب غرب حاکی از قدمت این هنر در بین جوامع ایرانی دارد، که با توجه به مواد اولیه در مناطق مختلف با تنوع بسیار زیادی اجرا شده است. آموزش نقش برجسته به نوعی آموزش تاریخی است که با این هنر روایت می شود.
صخره های کنده کاری و برجسته کاری شده در کرمانشاه روایت گر واقعه ای تاریخی است، که برگرفته از هنر مادها و ایلامی به وجود آمده است. نقش رستم روایت گر واقعه ای تاریخی است که بدون تردید به این طریق جاودان شده است،
به طوری که در طی سال ها پابرجا و استوار مانده است. برخلاف نقاشی که هنری دوبعدی است در مجسمه سازی و نقش برجسته می توانیم اجسام سه بعدی را به نمایش در آوریم. که این خود نوعی تصویر سازی ذهنی است که به خلاقیت می انجامد.
آثار سه بعدی در کنده کاری، کتیبه های دیواری، برجسته کاری روی اشیا بسیار کوچک، و حتی سکه ها، در زمره آثار سه بعدی و برجسته کاری قرار می گیرند. نقش برجسته با استفاده از ابعاد می تواند به زیبایی هر چه تمام تر مفهوم ذهنی را منتقل کند و از وجود عناصر متنوعی بهره ببرد. سفال، سرامیک، گچ، چوب و مواد زیادی وجود دارند که قابلیت برجسته کاری را به خوبی دارا می باشند. تنوع در لوازم اولیه موجب رضایت هر سلیقه ای می شود و اقشار مختلف با تنوع در سلیقه را به خود جذب می کند.
اهمیت آموزش نقش برجسته به جوانان و علاقه مندان در آن است که :
این افراد در صورتی که به این هنر تجسمی علاقه نشان دهند،به خوبی می توانند برای آینده شغلی و حرفه ای خود برنامه ریزی نمایند. با توجه به ازدیاد جمعیت جوان کشور و معضل بیکاری، فراگیری هنرهای دستی و مهارت های یدی می تواند منبعی برای کسب درآمد و امرار معاش باشد. با توجه به نقش مهمی که تابلوهای نقش برجسته در دکوراسیون داخلی دارند، بدیهی است که بازار کار در این رشته بسیار پر رونق خواهد بود. آموزش نقش برجسته به جوانان باید به طور سیستماتیک(Systematic) و در قالب کلاس های آموزشی باشد، تا به خوبی اثرگذار شود و نتیجه مطلوب به دست آید.
وسایل مورد نیاز در آموزش نقش برجسته
برای شرکت در کلاس های آموزش نقش برجسته باید ابتدا هدف خود را مشخص کنید. در صورتی که تمایل به کارآفرینی و ایجاد اشتغال با فراگیری این رشته هنری دارید، باید از هزینه انجام کار و لوازم مورد استفاده به درستی اطلاع پیدا کنید.
نکته جالب توجه این است که آموزش نقش برجسته نیازمند ابزار و وسایل پر هزینه و گران قیمت نیست. برای نقش برجسته سفالی، اصلی ترین ماده همان گل است که به وفور و با مبلغی اندک در دسترس عموم قرار دارد.
چسب چوب، مل، پودر سنگ و یا لوازم دیگری که در برجسته کاری مورد استفاده قرار می گیرد، نیز در همه فروشگاه های لوازم هنری به فروش می رسد. و نسبت به کار تولید شده هزینه چندانی ندارد.
اهمیت آموزش نقش برجسته به بانوان
در حال حاضر اغلب کلاس های آموزش نقش برجسته اختصاص به بانوان علاقه مند دارد، که تمایل به استفاده از تابلوهای سفالینه زیبا در دکوراسیون منزل دارند. بسیاری از بانوان ایرانی با شرکت در دوره های آموزشی و فراگیری مجسمه سازی، سفالگری و نقش برجسته، توانسته اند استعدادهای نهفته خود را شکوفا کرده و علاوه بر زیباسازی محیط زندگی، آرامش را به خانواده هدیه کنند. محیطی که زیبا و منظم باشد بسیار آرامش بخش و روح نواز است.
آموزش تابلو نقش برجسته سفالی مدرن
آموزش تابلو نقش برجسته با استفاده از سفال(Pottery) بسیار مورد توجه قرار گرفته، و علاقه مندان بسیاری برای استفاده از این آموزش ها در کلاس های پویا اندیش ثبت نام می کنند. تابلو نقش برجسته مدرن سفالی نسبت به کارهای مشابه با خلاقیت بیشتری همراه است و قدرت مانور خیلی زیادی هم دارد. از طرفی این تابلوهای سفالی در اکثر خانه های شیک با #دکوراسیون(decoration) مدرن جای خود را باز کرده اند و موجب تحسین اهل هنر شده اند. قیمت نهایی تابلو نقش برجسته سفالی با توجه به نوع مواد اولیه بسیار مقرون به صرفه است، و برای هنرمند برجسته کار هزینه زیادی ندارد. ارزان بودن مواد اولیه موجب رغبت بیشتر هنرجویان برای استفاده از آموزش تابلو نقش برجسته شده است.
آموزش تابلو نقش برجسته سفالی مینیاتوری
مینیاتور(Miniature) هنری اصیل و ایرانی است که در تابلو نقش برجسته مدرن نیز راه پیدا کرده است. ورود نقاشی مینیاتور در تابلوهای سفال توانست تحول بی نظیری در برجسته کاری ایجاد کند. بدیهی است آموزش و فراگیری نقاشی می تواند برای هنرمند تابلو نقش برجسته مینیاتور یک امتیاز محسوب شود. مینیاتور به تصویر کشیدن واقعه ای تاریخی با استفاده از خط و نقاشی به شیوه ای استثنایی است، که می تواند به زیبایی تابلوهای سفال بیفزاید. زیبایی بی نظیر مینیاتور توانست سفالگران جوان را به خود جذب کند، تا جایی که ترکیب سفال و هنر مینیاتور توانست به عنصری مدرن در #دکوراسیون داخلی(Interior decoration) تبدیل شود.
تابلو نقش برجسته مدرن
طرح نقش برجسته برروی سفال در دکوراسیون داخلی کاربرد فراوانی دارد. از طرفی تابلو عنصر تفکیک ناپذیر در چیدمان مدرن می باشد. تلفیق نقش برجسته در تابلو همان چیزی است که در طراحی های مدرن از آن استفاده می شود. این تابلوها از نظر بصری بسیار زیبا و چشم نواز می باشند.
مواد اولیه تابلو نقش برجسته به راحتی در دسترس عموم قرار دارد و رنگ های استفاده شده در تابلوها نیز در مراکز آموزشی هنری به فروش می رسد.
برای رفاه بیشتر علاقه مندان به فراگیری تابلو نقش برجسته، کلیه مواد مورد نیاز از جمله گل سفال، رنگ، کاردک می باشد..
تابلو نقش برجسته مدرن می تواند با طرح های مینیاتور، هخامنشی، اسلیمی و حتی هنر معاصر و مدرن تکمیل شود و از نظر نوع کار و طراحی هیچ محدودیتی ندارد.
هر چند مهم ترین دوران سفالگری در ایران مربوط به قرون سوم و چهارم بوده است، و نیشابور مرکز هنر سفال سازی محسوب می شده است
ولی امروزه با برجسته سازی تابلوهای سفالی این هنر به اوج ترقی و پیشرفت خود رسیده است با خلاقیت جوانان علاقه مند شکوفا شده است.
نقش برجسته روی دیوار
خلق آثار هنری از طریق تصویرسازی ذهنی(imagination)، مدرن ترین و خلاقانه ترین تکنیکی است که بشر از آن استفاده می کند.
تصویر سازی ذهنی در قالب نمی گنجد و قابل انجام با متریال و مواد اولیه متنوعی است.
تنوع موضوع و مواد اولیه موجب محبوبیت هنرهای تجسمی در بین جوانان شده است.
هر فرد با هر سلیقه ای می تواند یک یا چند کار هنری را با توجه به استانداردهای مورد نظر انتخاب کرده و به آموزش و یادگیری بپردازد.
آموزش نقش برجسته روی دیوار
نقش برجسته روی دیوار یکی از انواع هنرهای تجسمی است که این روزها بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
روزگار نقاشی های دیواری، کنده کاری و حکاکی روی دیوار به سال ها قبل بر می گردد. انسان غار نشین برای روایت داستان و ایجاد رابطه از نقاشی های دیواری و حکاکی بردیواره غارها توانست بخشی از تاریخ دوران غارنشینی را برای آیندگان به یادگار بگذارد. در طول تاریخ دیوار تنها محل جداسازی دو قلمرو نبود بلکه دیوار مکانی برای بیان احساس، گشودن عقده، خلق زیبایی و یا اعتراض هم می توانست باشد.
دیوارها بیش از آنکه حائل باشند شاهد هستند. شاهد اتفاقات تاریخی و رویدادهای روزانه ای که کمتر کسی به آن توجه دارد. امروزه دیوارنویسی و نقاشی های دیواری به مدد نقش برجسته روی دیوار جانی دوباره گرفته است.
نقش برجسته روی دیوار هنری است که به بیان احساس زیبایی شناختی پرداخته و به دیوار بی روح جان می بخشد.
آموزش نقش برجسته روی دیوار گچی
یکی از زیباترین کارهای دیواری تکنیکی است که از نقش برجسته بر روی دیوار گچی استفاده می کند.
این تکنیک با نقش برجسته سفالی بر روی تابلو تفاوت داشته و به طور مستقیم بر روی دیوار قابل اجرا می باشد.
برای حفظ نقش برجسته روی دیوار گچی، به طور معمول این کار برای دیوارهای داخلی منازل برده می شود که تغییر بسیاری را در دکوراسیون داخلی نیز ایجاد می کند.
این تکنیک در سه مرحله و گام به گام انجام می شود که هر مرحله خود شامل کارهایی خاص می باشد.
برای قالب ریزی ابتدا باید قالب مورد نظر از جنس چوب یا فوم طراحی شود. به طور معمول با توجه به نوع کار ضخامت قالب مورد نظر، در نظر گرفته می شود. برای کارهای حجیم که کنده کاری بیشتری نیاز دارند، قالب های بزرگ و ضخیم تری نیز استفاده می شود. برای قالب گیری در این روش از گچ و آب استفاده می شود.
استادکار نسبت مخلوط گچ و آب را مشخص می کند و میزان مایع بودن مواد را می سنجد.
در این مرحله باید از رزین برای استحکام نهایی کار استفاده کرد.
این رزین از نوع محلول در آب می باشد.
پس از قالب ریزی و سخت شدن مواد، کار از قالب جدا می شود.
چنانچه قالب زودتر جدا شود می تواند موجب شکستن طرح شود.
در این مرحله گچ به طور کامل خشک نشده و فقط قالب خود را گرفته است و هنوز دارای رطوبت می باشد.
بعد از پیاده سازی قالب نوبت به مرحله کنده کاری و ایجاد نقش برجسته روی گچ می رسد. مرحله حجم دهی بر روی کار یکی از مراحل حساس است که نیاز به مهارت زیادی دارد. در ابتدا خطوط اصلی حجم را مشخص کرده و کنده کاری هایی بدون ظرافت انجام می شود. این کار به منظور ایجاد عمق بر روی سطح گچ می باشد و طرح اولیه کار را ایجاد می کند. با لایه برداری از سطح کار عمق دلخواه ایجاد خواهد شد.
در این مرحله زمان نقش مهمی دارد زیرا تا خشک شدن کامل گچ، زمان محدودی در اختیار داریم. اگر گچ به طور کامل خشک شود انعطاف خود را از دست می دهد و قابلیت کنده کاری و لایه برداری را نخواهد داشت،
در نتیجه کل فرایند نقش برجسته روی دیوار گچی با شکست مواجه می شود. با توجه به ضخامت و حجم کار، مدت زمان خشک شدن گچ متفاوت می باشد. کارهایی با عمق بیشتر دیرتر خشک خواهند شد. حداقل زمان خشک شدن گچ دو روز می باشد و در طرح های بزرگتر بیشتر زمان برای خشک شدن کامل مورد نیاز است.
نکته ایی برای گچ استفاده شده در نقش برجسته :
.گچ استفاده شده در نقش برجسته روی دیوار از نوع گچ مخصوص مجسمه سازی ( گچ دندان پزشکی ) است
در رنگ کردن طرح گچی با توجه به نوع کار از تکنیک های مختلفی استفاده می شود. به طور کلی برای رنگ آمیزی طرح های بزرگ که عمق بیشتری دارند و از برجستگی بیشتری برخوردارند،
ایجاد سایه روشن(Penumbra) برای حجیم تر نمودن کار امری ضروری است. با تکنیک های خاصی می توان بر حس سه بعدی بودن این کارها افزود. با کنده کاری به کار عمق بخشیده و با رنگ آمیزی این حس را دو چندان می توان کرد.
برای طرح های برجسته بسیار ظریفی نظیر نقوش مینیاتور، تکنیک رنگ آمیزی متفاوت می باشد. این طرح ها با استفاده از ابزارهای ظریف کنده کاری شده اند و دارای شیارهایی ریز می باشند. برای رنگ آمیزی مینیاتور باید دقت کرد که تمام شیارهای کوچک به خوبی رنگ بگیرد در غیر این صورت طرح نهایی یک دست نخواهد شد. خطوط بین دو رنگ نیز باید به صورت سفید باقی بماند تا مرز بین دو قسمت کار مشخص شود. عدم دقت می تواند فرایند کنده کاری را با شکست مواجه کند.
لعاب کاری نیز آخرین قسمت رنگ آمیزی نقش برجسته بر روی دیوار گچی است که به شفافیت و دوام کار اضافه می کند.
نقش برجسته سفالی یکی از هنرهای سه بعدی(Three-dimensional) است که بر روی یک سطح صاف طراحی می شود. قرن هاست که یکی از مهم ترین آثار هنری در بسیاری از تمدن ها محسوب می شود. در واقع در گذشته نقش برجسته ها نقش بیلبورد های امروزه را داشتند. و برای اطلاع رسانی و آگاهی دادن از تمدن ها و فرهنگ های مختلف مورد استفاده قرار می گرفتند. نقش برجسته در واقع ترکیبی از مجسمه سازی و نقاشی به شمار می رود، که در نهایت اثر هنری ارزشمند و بسیار زیبایی توسط ترکیب این دو هنر ساخته می شود. نقش برجسته سفالی یکی از گسترده ترین و محبوب ترین هنرها در میان آثار هنری به شمار می رود. به همین دلیل استفاده از خاک رس برای ساخت نقش برجسته های سفالی رواج بیشتری دارد.
در نقش برجسته های سفالی پس از طراحی نقش های موردنظر نوبت به افزودن و یا کاستن گل از سطوح سفالی فرا می رسد، و توسط این مرحله طرح های نقش برجسته مورد نظر روی سفال ایجاد می گردند.سپس نقش برجسته سفالی ساخته شده درمعرض هوا قرار می گیرد تا کاملا خشک شود،پس از خشک شدن هم اقدام به پختن آن ها می شود. پخته شدن نقش برجسته های سفالی در دمای مناسب موجب افزایش دوام و استحکام آن ها می گردد. در واقع نقش برجسته ها گل های خاک رس پخته شده هستند که پس از پخت به شکل خشت های متنوع و زیبا ظاهر می شوند. و برای طراحی دکوراسیون داخلی منزل و برخی موارد دیگر می توان از آن ها استفاده کرد. بنابراین می توان نقش برجسته را پس از پخت برای نصب آماده کرد.
در واقع می توان گفت نقش برجسته های سفالی شامل مجسمه هایی هستند که بر روی یک سطح صاف ساخته می شوند. ایجاد طرح ها و نقوش برجسته بسیار زیبا بر روی سطوح صاف سبب ایجاد یک اثر هنری بی نظیر و چشم نواز می گردد.
پرداختن به نقش برجسته های سفالی علاوه براین که حکم آموزشی و سرگرمی دارند. موجب می شوند شما یک اثر هنری ساخته دست خود را به صورت یک نقش برجسته سفالی بسیار زیبا ارائه کنید.
نقش برجسته های سفالی از تنوع بسیاری در نقش ها و طرح هایشان برخوردارند، که این هم می تواند وجه تمایز دیگری در میان این آثار هنری باشد.
نقش برجسته های سفالی از خاک های رس با کیفیت های مختلف ساخته می شوند . البته توجه به این نکته هم ضروری است که خاک های رس مختلف دارای کیفیت های متنوعی هستند. این خود موجب تنوع در نقش برجسته های سفالی می گردد و حتی در استحکام آن ها نیز تأثیرگذار است. برای بهبود کیفیت نقش برجسته ها از رزین استفاده می شود که البته خاصیت ضد آب نیز دارد. رنگ آمیزی نقش برجسته های سفالی هم توسط رزین های مخصوص انجام می شود که اصطلاحا به این کار پتینه کاری می گویند. قبل از انجام پتینه کاری بر روی نقش برجسته های سفالی در ابتدا بهتر است مواد اضافی باقی مانده روی سطح کار توسط سمباده برداشته شود، تا در نهایت یک نقش برجسته زیبا و تمیز ایجاد شود.
از زیباترین و جذاب ترین انواع نقش برجسته های سفالی می توان به تابلوهای نقش برجسته سفالی اشاره کرد که موارد استفاده بسیار زیادی به خصوص در طراحی دکوراسیون داخلی منزل دارند. برخی از نقش برجسته های سفالی علاوه بر زیبایی از دوام بسیار زیادی نیز برخوردارند و به همین علت می توان از آن ها در فضاهای باز نیز استفاده کرد؛ زیرا به دلیل استحکام زیاد در برابر عوامل محیطی از استقامت بیشتری برخوردارند.
نظر کاربران
