هنرهای مختلف و #صنایع دستی(Handicrafts#) رایج در ایران از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. میناکاری یکی از هنرهای رشته نقاشی می باشد که بر روی ظروف مسی لعابی کارمی شود. یکی از زیر مجموعه ها و شاخه های هنرمیناکاری، نقاشی مس و پرداز می باشد.
در صنایع دستی مس و پرداز که بیشتر در شهر اصفهان رواج دارد بخشی از بدنه ظروف مسی را با نقوش زیبا در رنگ های مختلف به ویژه آبی لاجوردی و رنگ فیروزه ای، نقاشی می کنند. مس پرداز و محصولات ساخته شده با استفاده از این هنر طرفداران فراوانی دارد و گردشگران(tourists) و مسافران برای عزیزان خود این محصولات را به عنوان سوغات خریداری می کنند.
در هنر مس و پرداز نقوش سنتی و گل و بوته هایی که در هنرهایی مانند تذهیب و میناکاری طراحی می شود بر روی بدنه فلز کار می شود. رنگ زمینه این طراحی بیشتر رنگ های تیره مانند آبی لاجوردی، سرمه ای، مشکی و قهوه ای تیره است. گل های ختایی و پردازهای ظریفی که در این هنر اجرا می شود شباهت فراوانی با هنر میناکاری دارد.
ظروف مسی ساخته شده و مورد استفاده در صنایع دستی مس پرداز باید دارای ضخامت کافی باشند. ضخامت و میزان خلوص فلز مس(Copper) مقاومت بالای آن را تأمین می کند. یکی از خاصیت های فلز مس ترکیب شدن آن با اکسیژن(Oxygen) هوا و اصطلاحاً اکسید(Oxide) شدن مس می باشد. در هنر مس و پرداز بر روی فلز مس لایه ای از پلی استر(polyester) قرار داده می شود که از اکسید شدن آن جلوگیری به عمل آید.
مهم ترین مرحله در ساخت ظروف میناکاری این است که زیر ساخت آن را آماده کنیم. زیرساخت را معمولا به دو روش خم کاری و چکش کاری ایجاد می کنند. ما برای شما روش چکش کاری که با آن ظروف مینا را ایجاد می کنند و مراحل میناکاری روی مس را توضیح می دهیم
در مرحله اول با استفاده از انواع چکش کاریهایی که وجود دارد شکل مورد نظر خود را مانند بشقاب، گلدان و... را ایجاد می کنند. برای این کار بعد از هر بار که چکش کاری را انجام می دهند، شی ء ایجاد شده را درون آتش قرار می دهند و دوباره آن را چکش کاری می کنند تا شکلی که مد نظر است به دست آید. بعد از این که شکل ظرف مینای مورد نظر ایجاد شد. باید ظرف رو از هر نوع آلودگی و کثیفی که احیانا وجود دارد پاکسازی کنند. اگر احیانا حتی اثر انگشت کوچکی وجود داشته باشد باعث می شود چسب لعاب مینا به درستی نچسبد و درسطح ظرف میناکاری بریدگی هایی ایجاد شود. بعد از این که ظرف را از هر گونه جرم و آلودگی پاک شد نو بت به آماده کردن لعاب(Glaze) می رسد. پودر لعابی که استفاده می شود به علت این که وزن حجمی آن زیاد می باشد و همچنین غیر محلول می شود از یک غلظت دهنده به اسم به دانه استفاده می کنند و ترکیبی از هر دو را با نسبت مخصوص استفاده می کنند تا چسبندگی لعاب بیشتر شود.
پس از این که لعاب رو آماده کردند نوبت به لعاب کاری ظرف میناکاری می رسد. لعاب کاری را یا با اسپری انجام میدهند یا به روش دستی آن را انجام می دهند. تفاوت روش اسپری و دستی در این است که در روش اسپری، لعاب را در اتاق کوچکی که وجود دارد و به اتاق اسپری نیز معروف است قرار می دهند و اسپری را روی سطح ظرف می پاشند . اما در روش دستی لعاب مورد نظر را روی سطح ظرف می ریزند تا تمام سطح آن پوشانده شود. پس از این که لعاب به طور کامل روی سطح ظرف مورد نظرمان نشست و پوشانده شده ، لعاب را پخت می دهند. برای پختن دمای کوره را روی 900 درجه سانتی گراد قرار می دهند و لعاب را به مدت دو سه دقیقه داخل آن قرار می دهند و پس از این که استاد کار تشخیص داد لعاب به خوبی پخته شده ظرف را از کوره خارج می کنند و می گذارند تا کم کم سرد بشود . رنگ لعاب پس از سرد شدن به رنگ سفید در می آید. در این مرحله رنگهای مورد نظر برای میناکاری را آماده می کنند. رنگ های مورد نظر رنگ های نسوزی هستند و اکثر آن ها از پودر اکسید فلزها تشکیل شده است . در این مرحله طرح مورد نظر را روی لعاب انتقال می دهند.
برای انجام این کار استادکار میناکاری طرح مورد نظر خود را که معمولا از نقش های اسلیمی ، گل و مرغ ، شگارگاه و... است را روی کاغذ می آورند و بعد کاغذ را سمباده کاری یا سوزن کاری می کند. برای این کار خط های طرح مورد نظر را در نزدیک هم سوراخ سوراخ می کند. بعد با استفاده از خاکستر طرح را روی شی ء لعابی پیاده سازی می کنند. در این مرحله نقاشی را باید انجام داد. برای این کار اول خط های اصلی طرح را قلم گیری می کنند و بعد قسمت های مورد را رنگ آمیزی می کنند. در این مرحله نوبت به پخت نقاشی می رسد. بعد از این که نقاشی مورد نظر را روی لعاب(پلی استر) انجام دادند دوباره باید ظرف مورد نظر را داخل کوره حرارت دهند. البته دمای حرارت کوره رادر این حالت بین 600 تا 700 درجه سانتی گراد قرار می دهند. بعد از این که پخت نقاشی مینا تمام شد روی آن را با لعابی که شفاف است می پوشانند و بعد دوباره می پزند.
نظر کاربران
