سفالگری یکی از زبیاترین هنرها و صنایع دستی به شمار می رود . سفال هایی که به دست سفالگران زبردست طی قرن های متمادی ساخته شده است نمادی از فرهنگ و روند زندگی در آن دوران می باشد. در نتیجه هنر سفالگری یکی از مهارت های ارزشمند می باشد که می توان از آن برای خلق آثار هنری زیبا بهره مند شد. با ما در این مقاله همراه باشید تا شما را با این دنیا زیبا آشنا کنیم.
سفالگری(pottery) یکی از قدیمی ترین هنرهای انسان، که از دوره پاره سنگی تا به امروز اوجود داشته. این هنر زیبا یکی از فراوان ترین و ارزان ترین ساخته های دست بشر که به صراحت می توان گفت از کامل ترین هنرهاست.
دیکشنری Oxford Learner rsquos سفالگری را به این صورت توضیح می دهد: دیگ ها، ظروف و هر چیز ساخته شده با رس که درکوره پخته شده باشد به خصوص وقتی با دست ساخته شده باشند.
در سفالگری شما می توانید ظروفی مانند بشقاب، فنجان، گلدان ها،کوزه، ظروف تزیینی و.... و مجسمه های زیبایی به وسیله گل رس پدید آورید.
با اطمینان می توان گفت ظروف ساخته شده با گل رس، قدیمی ترین ساخته دست بشر اما نمی توان به درستی مشخص کرد که در کدام نقطه از جهان اولین بار انسان دست به خلاقیت زده و ترکیب آب و خاک را برای ساخت اشیا به کار برده است. سفال جزو قدیمی ترین صنایع دستی و آثار بسیار زیادی از این هنر در دوره های مختلف در سراسر جهان کشف شده است. این هنر زیبا یکی از ماندگار ترین صنایع ساخت دست بشر است به همین دلیل ما میتوانیم با مطالعه تاریخ سفالگری اطلاعات مناسبی نسبت به فرهنگ و تمدن و وضعیت اقتصادی یک منطقه به دست آوریم.
تاریخچه سفالگری در ایران
زمان دقیق ساخت ظروف سفالی در ایران مشخص نیست اما طی حفاری های که در تپه گنج در غرب کرمانشاه و و غار کمربند در بهشهر مازندران صورت گرفته قدیمی ترین سفال مربوط به دوره نوسنگی در هزاره هشتم قبل از میلاد کشف شده است.
با توجه به موقعیت جغرافیای خاص ایران سفالگری دربیشتر مناطق ایران انجام می شده از مناطقی که در آن سفالگری رواج داشته می توان به :
1. لالجین همدان
2. میبد یزد
3. کلپورگان (بلوچستان)
4. شهوار میناب
5. مند گناباد
6. تبریز و زنوز
7. قم
8. مازندران
9. گیلان
10. سمنان
11. ساوه
12. شهرضا
1) گل خاک رس سبب ایجاد روحیه لطیف در شما می گردد.
2) دست زدن به خاک رس و گل سفالگری برای پوست مفید می باشد.
3)سفالگری یک راهکار مناسب و عالی برای پرورش خلاقیت ها و استعدادها می باشد.
4)هنر سفالگری ورزش مناسبی برای ذهن و بدن (مچ ها و بازو ها) به شمار می رود.
5)سفالگری یکی از مناسب ترین روش ها برای کاهش استرس و اضطراب می باشد.
6)ایجاد آثار هنری گوناگون در زمینه سفالگری سبب افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در شما می گردد.
7)افزایش تمرکز است، که هر کسی در زندگی خود به آن نیاز زیادی دارد.
علاوه بر گل مرغوب سفالگری وسایلی برای شکل و حالت دادن به گل سفالگری مورد نیاز است. این وسلیه به دو صورت دستی و الکترونیکی وجود دارد. چرخ های سفالگری از چند بخش ساخته شده اند که عبارتند از:
1) صفحه گردان فوقانی
2) یاتاقان
3)محور چرخ
4)نشیمن
5)محل قرار دادن پا
6)صفحه گردان زیرین تسمه برای اتصال به موتور برای الکتریکی کردن چرخ
یک تخته سنگ یک متری در نیم متر است که سفالگر برای ورز دادن گل از آن استفاده میکند.
وسیله ای که دارای تیغه تیز فلزی ضد زنگ که برای تراش دادن و حذف کردن قسمت های اضافی بدنه خام است. در کارگاه های سفالگری قدیمی به این وسیله ماله می گویند.
از این ابزار برای کندن و برداشتن گل از سطح بدنه به منظور تزیین کردن سفال استفاده می شود. این وسیله دارای یک دسته چوبی، فلزی و پلاستیکی که دو سر آن دارای مفتول ضد زنگ است.
یک کاسه لعابی که در کنار سفالگر قرار دارد و سفالگر هنگام کار دست های خود را تر میکند تا گل به دست ها نچسبد و کار به خوبی انجام شود.
وسیله ای برای شکل دادن به روش ریخته گری دوغابی و یا پرس خمیر در قالب که انواع متفاوتی دارد.این قالب ها می توانند گپی یا چوبی باشند.
رنگ و لعاب در واقع پوششی درخشان و شفاف است که بعد از خشک شدن سفال بر روی آن قرار می دهند که زیبایی و درخشندگی بی نظیر را به سفال ببخشد. استفاده از رنگ لعاب علاوه بر زیبایی استحکام و دوام سفال را افزایش می دهد.
این مدل تزیین معمولا برای سفال خیس انجام می شود. در این روش می توان رنگ، بافت و یا طراحی دوبعدی اضافه کرد. برعکس لعاب، این روش معمولا سطوح را براق نمی کند و حالت ماتی به آن ها می بخشد.
این روش یکی از مرسوم ترین روش های تزیین در سفالگری است و بیشتر وسایل تزیینی به این سبک در بازار وجود دارد.
برای اینکه سفال ما استحکام خوبی داشته باشد در ابتدا باید خاک مرغوب و مناسبی تهیه کنیم و آن را به خوبی ورز دهیم و در هنگام پخت حرارت کوره باید مناسب باشد.
بازار کار سفال یک جهش نسبی روبرو رشد داشته است و صادرات سفالینه های ایران به خارج رونق بسیاری گرفته. تا به امروز تنها 5 درصد از سهم صادرات غیر نفتی ایران را سفال تشکیل می دهد که این رقم با با ثبت جهانی شدن لالجین و سفال ایران افزایش پیدا می کند.
سفال های ایران قابلیت رقابت با سفالینه های دیگر کشورها را داراست و می تواند به خوبی بازار خرید مناسبی در سطح جهانی داشته باشد.اما این امر نیاز به مهیا شدن بستری مناسب برای عرضه سفال به بازارهای جهانی است.
بازار جهانی برای خرید سفال های ایران
سالانه حدود 100 میلیون دلار سفال به خارج صادر می شود.اغلب صادرات سفال به کشورهای اروپایی و امریکایی است که شامل اشیا تزئینی می شود ودر کشورهای غربی کاسه و بشقاب های لعاب کاری شده تزئینی، گلدان های بزرگ با نقش و نگار ایران باستان، ظروف مشبک و نقش و نگاردار محبوبیت بسیاری دارد. صنعت سفال ایران به کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس نیز راه پیدا کرده است.
مهر سازی یکی از شاخه های سفال
یکی از هنر هایی که مرتبط با سفالگری مهرسازی است.این هنر قدمت 6 هزار ساله دارد. این هنر در قم بسیار رونق داد و شما می توانید انواع م مهره های تزئینی و چشم زخم را خریداری کنید.
نحوه ساخت مهر به طور خلاصه :
خمیرهای آماده شده در دست شکل گرفته و تبدیل به گلوله هایی به اندازه 2 سانتیمتر می شود. این گلوله ها با چرخ مته سوراخ می شوند تا قابلیت به بند کشیدن را پیدا کنند. مهره های ساخته شده باید خشک شده و آماده رنگرزی شود. لعابی قلیایی از اکسید مس ماده ای است که برای رنگرزی مهره های سفالی به کار می رود. خرمهره ها را باید در کوره و تحت دمای مناسب پخت. طریقه رنگرزی، مواد رنگی و پخت در کوره، فوت و فن هایی دارد که استادکاران قدیمی در قم می دانند. محصول نهایی مهره هایی به رنگ فیروزه ای است که آماده ساخت نهایی است. . ماده اولیه سیلیس ریز و پودر شده، سریش، پودر گیاه اشنو و قلیا است که با نسبت های مناسبی با هم ترکیب می شوند.
در این مقاله ما پیش زمینه ای از سفالگری، تاریخچه سفالگری و وسایل مورد نیازسفالگری برای شما آماده کردیم، شما می توانید در مقالات بعدی ما آموزش مبتدی تا پیشرفته سفالگری در خانه را مشاهده کنید. شما می توانید با مراجعه به کتاب کارگاه صنایع دستی اطلاعات ارزشمندی در زمینه سفالگری فرابگیرید. امیدوارم از خواندن این مقاله لذت برده باشد.
نظر کاربران
